5174 Sayılı Yasa'nın 32'nci ve bu yasanın uygulamasına ilişkin Borsa Muamelat Yönetmeliğinin 7'nci Maddesi gereğince, Ticaret borsası kotasyonuna dahil maddelerin alım veya satımı ile uğraşanlar, bulundukları yerin borsasına kaydolmak zorundadırlar. Borsaya kayıt zorunluluğunda olanların durumlarında meydana gelen ve Türk Ticaret Kanununa göre tescil ve ilanı gereken her türlü değişikliğin, gerçekleşmesinden itibaren bir ay içinde kayıtlı oldukları borsalara bildirilmesi gerekir. İlgili sicile tescili zorunlu olup da kanuni şekil ve sürede tescil ettirilmemiş olan bir hususu haber alan ilgili borsa, bu zorunluluğu yerine getirmeyenlerin durumlarını gerekli sicil değişikliklerinin yapılması için ilgili sicil memurluğuna bildirir. Sicil memurluğu, bu bildirim üzerine gerekli işlemleri yapmakla yükümlüdür.

Merkezi borsa çalışma alanı dışında bulunmakla beraber, borsa çalışma alanı içinde faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin, ticaret veya esnaf siciline tescil edilmiş ya da edilmemiş şube, irtibat bürosu, fabrika, temsilcilik, depo, alım satım yeri ve buna benzer ünitelerinin de borsaya kaydolmaları gerekir.

Kayıt zorunluluğunu yerine getirmeyenlerin kayıtları borsalarca doğrudan yapılır ve kendilerine bildirilir.

1.Borsadan verilen kayıt beyannamesi
2.Borsadan verilen senet
3.Ticaret sicili ve esnaf sicili belgesi (fotokopisi)
4.Ticaret Sicili Temsil Belgesi
5.Vergi Levhası (fotokopisi)
6.Noterden tasdikli imza sirküleri
7.Ticaret sicil gazetesi
8.Şirket yetkilisinin vesikalık fotoğrafı
9.Şirket yetkilisinin Onaylı-Fotoğraflı Nüfus Cüzdanı örneği
10.Şirket yetkilisinin İkametgah İlmühaberi
11.Açma ruhsatı

1.Borsadan verilen kayıt beyannamesi
2.Borsadan verilen senet
3.Noterden imza sirküleri
4.Ticaret sicili ve esnaf sicili belgesi (fotokopisi)
5.Vergi Levhası (fotokopisi)
6.Muhtardan ikametgah ilmühaberi
7.Muhtardan nüfus cüzdanı sureti
8.3 adet vesikalık fotoğraf
9.Açma ruhsatı

1.Borsadan verilen kayıt beyannamesi
2.Borsadan verilen senet
3.Vergi Levhası (fotokopisi)
4.İmza sirküleri
5.Kooperatif sözleşmesi
6.İmzaya yetkili kişinin Onaylı-Fotoğraflı Nüfus Cüzdanı örneği
7.İmzaya yetkili kişinin İkametgah İl muhaberi
8.Ticaret sicili ve esnaf sicili belgesi (fotokopisi)
9.Ticaret Sicili Temsil Belgesi

164 Seri nolu Gelir Vergisi Genel tebliği ile zirai ürün kayıp ve kaçaklarının önlenmesi amacıyla, zirai(işlenmiş olsa dahi) alım ve satımıyla ilgili vergi kesintisi yapılması ve vergi dairesine yatırılması konusunda alım ve satıma aracılık eden kuruluşlar ile ticaret borsaları, bu ürünlerin alım, satım ve ihracında tahsili gereken vergiden müteselsil sorumlu tutulmuşlar, ticaret borsalarına kote edilmesi zorunlu ürünler ise 185 Seri nolu gelir Vergisi Genel Tebliği eki ile belirtilmiştir. Ve bu listede yer alan ürünlerin ihracat gümrük işlemlerinde borsa tescil beyannamesinin ibrazı zorunlu kılınmıştır.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 77. maddesinin birinci fıkrası “Süresinde ödenmeyen kayıt ücretleri, yıllık aidat, navlun hasılattan alınacak oda payları, borsa tescil ücreti ve birlik aidatına 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Kanun uyarınca günlük gecikme zammı tahakkuk ettirilir” hükmünü içermektedir.

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Kanunun 51. maddesine göre uygulanmakta olan gecikme zammı nispeti, 21.04.2006 tarihli resmi Gazete’de yayımlanan 2006/10302 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile, yayımı tarihinde yürürlüğe girmek ve her ay için ayrı ayrı uygulamak üzere %2,5 olarak belirlenmiştir.

Borsaya tescil ettirilmiş alım satım muameleleri tarafların yazılı müracaatları üzerine yönetim kurulu kararıyla iptal edilebilir ya da hakem heyeti veya mahkemeye kararıyla feshedilebilir. Aynı alım satım muamelelerinin mükerrer yapılması halinde, tescil yönetim kurulu kararıyla iptal edilir.

Tescil edilen muamelenin bedeli üzerinden nispi olarak alınan ücrete "Tescil Ücreti" denir.

Tescil ücretinin oranı, malın alım satım değeri üzerinden azamî binde birdir ve bu oran meclisçe belirlenir. Borsaya tabi maddelerin alım ve satımları için aynı oranda uygulanmak üzere, işlem başına alınacak toplam tescil ücreti tavanı, yıllık aidat tavanının yüzde onundan az ve tamamından fazla olamaz. Ürün senedi tescil ücreti oranı ise alım satım değeri üzerinden en çok on binde beştir.

Meclis, bu maddenin ikinci fıkrasında belirlenen azami hadleri aşmamak üzere tescil ücret oranını "borsa içi muameleler" ve "borsa dışı muameleler" için farklı oranda belirleyebilir.

Tescil ücretinin, muameleyi tescil ettiren tarafından tescil esnasında peşin olarak ödenmesi esastır. Meclis, kendi üyelerinden ileride yaptıracakları tescillere mahsuben önceden avans alınmasına karar verebileceği gibi, kendi üyelerinin yaptırdıkları tescillere ilişkin ücretlerin toplamının, en geç on beş gün içinde ve bir defada olmak kaydıyla sonradan ödenmesine karar verebilir.

Alım satım muamelesi tescil edildikten sonra, tarafların müştereken yaptıkları tescil ücretini etkileyecek değişiklikler, tescilin yapıldığı gün borsaya iletilir ve bu değişiklik tescil ücretinde bir artış meydana getirirse, aradaki fark tahsil edilir. Tescil ücretinde azalma meydana gelmişse ve aynı gün borsaya bildirilmiş ise, fazla alınan ücret ilgililere iade edilir. Tescil ücreti her işlem başına ayrı ayrı hesaplanarak tahsil edilir.

Bir ay önce borsaya tescili yapılan mal alımları üzerinden yapılan tevkifat ödendi makbuzu (Vergi Tahsil Alındısı) veya mahsup dilekçesi bir sonraki tescil işleminin yapılabilmesi için borsaya neden bildirmek zorundayız?

Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 11 inci maddesi, tevkif yoluyla ödenen vergilerde müteselsil sorumluluk esasını getirmiştir. Söz konusu maddede, mal alım ve satımı dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairelerine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde, bu kişilerle birlikte verginin ödenmemesinden, alım satıma taraf olanların tümünün müteselsilen sorumlu olacakları belirtilmiştir.

Aynı maddenin beşinci fıkrasında; zirai Ürünlerin (işlenmiş olanlar dahil) alım ve satımına aracılık eden kuruluşlar ve Ticaret Borsalarını, bu mahsullerin satın alınması sırasında yapılacak vergi tevkifatından müteselsilen sorumlu tutma; söz konusu ürünlerin satışı dolayısıyla yapılacak vergi tevkifatının hangi safhada yapılacağını her bir ürün için ayrı ayrı belirleme konusunda, Bakanlığımız yetkili kılınmıştır.

Bakanlığımızın bu yetkiye dayanarak yayımladığı 164 Seri No´lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde Gelir Vergisi tevkifatı konusunda uygulanacak esaslar ve müteselsil sorumlu tutulacak kurum ve kuruluşlar ile müteselsil sorumluluğun sınırlarını belirlemiş olup, ayrıca zirai ürün alımına ve satımına aracılık eden Ticaret Borsalarının sorumlulukları ve sorumluluktan kurtulmak için yapmaları gereken işlemler açıklanmıştır. Tebliğin 4 üncü bendinde; "5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Kanuna göre kurulmuş olan Ticaret Borsalarında Borsada işlem gören zirai ürünlerin tescil ettirilerek çiftçi dışındaki kişi ve kuruluşlardan satın alınması halinde, Borsada, tescil ettirilerek satın alınan zirai ürünler için, satın alanların müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. Borsada tescil ettirilerek, çiftçilerden satın alınan zirai ürün bedelleri üzerinden tevkif edilerek vergi dairelerine ödenmesi gereken vergiden, Borsalar, yöneticileri ve zirai ürünü satın alanlar müteselsilen sorumlu olacaklardır." yine aynı Tebliğin "Gelir Vergisi Tevkifatında müteselsil sorumluluktan kurtulma" başlıklı 10´uncu bendinde ise; "Borsada tescil ettirilerek çiftçilerden satın alınan zirai ürün bedelleri üzerinden yapılan gelir vergisi tevkifatının beyan edilerek ödenmemesi halinde, bu vergi ile buna bağlı ceza, gecikme faizi ve gecikme zammından çiftçiden ürünü satın alanla birlikte borsa ve yöneticileri sorumludur. Borsada tescil edilmeyen veya kamu kurum ve kuruluşları dışındaki kişilerden zirai ürün satın alanların, müteselsil sorumluluğun dışında kalabilmeleri için, satın alınan zirai ürünlerle ilgili gelir vergisi tevkifatını yaparak ilgili vergi dairesine yatırmaları zorunludur." açıklamaları yer almaktadır.

Buna göre; borsada tescil ettirilerek çiftçi dışındaki kişi ve kuruluşlardan zirai ürün satın alanın müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. Ancak; çiftçiden satın alanlar ile tescil işlemini yapan borsalar ve yöneticileri satın alınan zirai ürün bedeli üzerinden tevkif edilerek vergi dairesine ödenmesi gereken vergiden sorumlu bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile tevkifatın yapılması ile birlikte bunun beyan edilerek ödenmesi de gerekmektedir. Müteselsil sorumluluktan kurtulmak için, borsaya tescil ettirilerek satın alınan zirai ürün bedelinden tevkif edilen verginin ilgili vergi dairesine ödendiğine ilişkin vergi dairesi alındısı veya mahsup talebinde bulunmuşsa bu talebin aranılması gerekmektedir. Aksi takdirde tescil işlemini yapan borsa ve yöneticileri ödenmesi gereken vergi, ceza ve gecikme faizinden mükellefle birlikte sorumlu tutulacaklardır.

Borsaya tescil ettirilmiş alım satım muameleleri tarafların yazılı müracaatları üzerine yönetim kurulu kararıyla iptal edilebilir ya da hakem heyeti veya mahkemeye kararıyla feshedilebilir. Aynı alım satım muamelelerinin mükerrer yapılması halinde, tescil yönetim kurulu kararıyla iptal edilir.